Willem de Zwijger, alias Willem van Oranje, alias de Vader des Vaderlands.
Drie namen voor een man met een ideaal: een verenigd land met vrijheid van godsdienst.
Vrijheid van godsdienst. Dat wil zeggen: religie niet dwingend opleggen noch verbieden.
Willem van Oranje switchte gedurende zijn leven zelf enkele malen van protestant naar katholiek en weer terug, al of niet onder de druk der omstandigheden of uit diplomatieke overwegingen. Het lijkt erop alsof een natie, of staatsman, die zoekt naar een eigen identiteit en naar vrijheid altijd ook wordt getoetst en beproefd op het integreren van religie en van religieuze tegenstellingen.
Op 10 juli 1584, toen de Zwijger zich na de lunch naar zijn werkkamer in de Prinsenhof wilde begeven, werd hij opgewacht door Balthasar Gérard. Twee schoten maakten een eind aan zijn leven. En aan zijn werk en dat was de bedoeling. De twee kogels die de muur langs de wenteltrap schampten en butsten vereeuwigen dit drama. Ze zijn een gedenksteen geworden want een ieder die ze passeert zal zich de gebeurtenis voor de geest halen, het even voor zich zien als een kort film fragment dat keer op keer wordt afgedraaid waarmee een doodsmoment tot leven wordt gewekt. Perpetuüm mobile…
En hoe zit het met het ideaal van Oranje? Wordt dat ook tot leven gewekt of beperkt men zich tot het drama.
Balthasar Gérard zouden we nu, anno 2011, een godsdienstfanaat noemen. Een extremist.
Het was niet de eerste en ook niet de laatste politieke moord uit naam van god en vaderland. Je reinste paradox en er is nog nooit heil uit voortgekomen, alleen maar meer tegenstelling, haat en nijd. Met god, wat men daaronder ook moge verstaan, heeft het niets te maken.
Het heeft alles met macht te maken. En met angst. Zijn we al iets opgeschoten in de 427 jaar die we verder zijn?
En wat is er gerealiseerd van het ideaal van één natie met vrijheid van godsdienst? Godsdienst opgevat als levensovertuiging, levensstijl desnoods. We hebben de hemel zij dank geen inquisitie meer maar intolerantie en fanatisme zijn niet verdwenen. Integendeel. Ze tieren als onkruid in een tuin na een regenbui in de lente. Afgevuurd in one-liners, tweets, in het debat, op straat, op televisie, in de media, in de Staten Generaal…
Hebben we nog politici met echte onvervalste idealen?
Zijn ze er niet
of
Zwijgen ze…
